Polscy zesłańcy w Imperium Rosyjskim – w latach 1721–1917, w ramach represji za działalność polityczną lub będąc jeńcami wojennymi, setki tysięcy Polaków zostały zesłane przez władze rosyjskie na katorgę – ciężkie roboty w twierdzach, skazane na osiedlenie wraz z rodzinami (ros. поселение posielenie), zamieszkanie (ros. жителство żitielstwo), osadzenie (ros. водворение wodworienije), administracyjnie karnie wcielone do armii Imperium Rosyjskiego, do rot aresztanckich lub skazane na ciężkie roboty w kopalniach oraz zakładach (fabrykach).
