Brzostowica Wielka to osiedle typu miejskiego leżące na białorusi w obwodzie grodzieńskim.
Wojna Polsko-Bolszewicka w 1920 roku
Pomiędzy 20-24 września 1920 roku w okolicach Brzostowicy Wielkiej toczyły się zacięte boje pomiędzy 3 Dywizją Piechoty Legionów, a jednostkami 15 Armii bolszewickiej. Walki pod Brzostowicą zaważyły w znacznej mierze na zwycięski przebieg bitwy nad Niemnem. Jednak w walkach tych 3 Dywizja Piechoty Legionów straciła 223 poległych – szczególnie duże straty poniósł w tych walkach 7 pp i 78 pp. 140 żołnierzy polskich poległych w tych walkach pochowano na cmentarzu koło kościoła. Po zakończeniu wojny w 1920 roku został wzniesiony pomnik upamiętniający tamte wydarzenia, na żołnierskich mogiłach wzniesiono betonowe krzyże z inskrypcjami. W latach 60., ubiegłego wieku cmentarz został zdewastowany, a następnie zlikwidowany przez władze komunistyczne. W 1996 roku staranimi Wiesławy Bajer, ówczesnej Prezest Oddziału Związku Polaków w Brzostowicy, obok cmentarza wzniesiono symboliczny pomnik – mogiłę żołnierzom Wojska Polskiego poległym w 1920 roku. Pomnik znajduje się przy wejściu na cmentarz. Ustawiony jest na wysokim, kamiennym podmurowaniu. Na cokole obelisku u góry widnieje krzyż walecznych, na dole napis:
BOHATEROM 1918-19-1920
Obelisk zwieńcza żołnierska, polowa rogatywka.
Opiekę nad tym miejscem sprawują miejscowi Polacy.
Ofiary terroru komunistycznego. Wrzesień 1939.
W gminie Brzostowica Wielka dzień przed agresją ZSRR na Polskę uaktywniły się grupy komunistyczne, które realizowały zadania zlecone im przez NKWD. Według historyka Marka Wierzbickiego pierwszym ich celem było opanowanie posterunku policji w Brzostowicy Wielkiej. W wyniku ataku komunistycznej bandy zginęli policjanci – posterunkowy Edward Łojko i komendant posterunku Piotr Ostaszewski.
Po ataku ZSRR na Polskę zastosowano tzw. tydzień bezprawia, był to czas, kiedy bojówki komunistyczne zabijały prywtnych wrogów jak i przeciwników komunizmu. Upojone alkoholem i uzbrojone bandy z czerwonymi opaskami atakowały bezbronną ludność polską. Miejsce pochówku ofiar zbrodnii band komunistycznych zostało upamiętnione dzięki staraniom Mariana Bajera z Brzostowicy Wielkiej, który obecnie opiekuje się grobami. Są one zlokalizowane na cmentarzu parafialnym przy starej bramie. Spoczywa tu 2 policjantów polskich i 3 osoby cywilne. Zamordowanych przez komunistyczne bojówki pochowano obok siebie w jednym rzędzie. Na grobach ustawione są 4 pomniki z napisami:
1. Ś. + P.
EDWARD ŁOJKO
1900 – 1939
2. Ś. + P.
PIOTR OSTASZEWSKI
19.IX.1939R.
ŻYŁ LAT 42
ZGINĄŁ TRAGICZNIE
3. Ś. + P.
Inż.agr. JOACHIM LEŚNIEWICZ
ZGINĄŁ TRAGICZNIE 22.IX.1939r.
Inż.agr. WITOLD BERETTI
ZGINĄŁ TRAGICZNIE 22.IX.1939r.
MIAŁ 44 LATA
4. Ś.P. FRANCISZEK GOŁĘBIOWSKI
4.VI.1895 – 22.IX.1939r.
ZGINĄŁ ŚMIERCIĄ TRAGICZNĄ
Osoby zasłużone dla Rzeczypospolitej Polskiej
Na cmentarzu parafialnym przy starej bramie cmentarnej spoczywają Wiktoria i Jan Lipkowscy – osoby zasłużone dla RP, pełniące wiele funkcji w organizacjach społecznych i politycznych. Na dwóch metalowych tabliczkach podane są informację na temat ich działalności. Grobem opiekują się miejscowi Polacy.