Wilejka

Wilejka obecnie miasto na Białorusi – leży w obwodzie mińskim. Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1599 roku. Do  terytorium I RP Wilejka należała do czasu III rozbioru Polski, wtedy to miejscowość znalazła się w zaborze rosyjskim. W czasach II Rzeczypospolitej miasto wróciło do granic Polski, leżało w województwie wileńskim, Po wybuchu II Wojny Światowej znalazło się pod okupacją sowiecką, od 1941 roku pod okupacją III Rzeszy.   Po zakończeniu wojny Wilejka należała do Białoruskiej SRR.

Polska Kwatera Wojenna znajujduje się w katolickiej części wspólnego katolicko-prawosławnego cmentarza. Zajmuje ona powierzchnie 0,3 ha. W kwaterze znajdują się 234 groby ziemne z betonowymi obramowaniami i metalowymi krzyżami. Na mogiłach brak tabliczek inskrypcyjnych. Spoczywają tu żołnierze 1 i 2 DP Legionów, 1 i 2 Dyw. Litewsko-Białoruskiej oraz 17 DP. W centralnej części kwatery znajduje się wysoki obelisk na wielostopniowej podstawie i cokole, zwieńczony czworoboczną głowicą w formie krzyża Virtuti Militari w biało-czerwonych barwach (pierwotnie krzyż był wykonany w kolorze betonu, czyli szarnym). Odsłonięcia pomnika dokonał prezydent Ignacy Mościcki dn. 23 czerwca 1930 roku. Na cokole tablica inskrypcyjna z napisem:

POLEGŁYM W OBRONIE GRANIC

 RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

W WOJNIE 1919-20 R.

Historia Polskiej Kwatery Wojennej w Wilejce sięga lat 20. ubiegłego wieku, wtedy to władze polskie zdecydowały na zebranie szczątków żołnierzy polskich, poległych na ziemi wilejskiej w okresie wojny polsko-bolszewickiej. Na mocy tej decyzji w Wilejce zbudowano Kwaterę Wojenną, a szczątki żołnierzy pochowano w osobnych imiennych grobach. Cmentarz został uroczyście otwarty w 1928 roku, dwa lata później nastąpiło uroczyste odsłonięcie pomnika, który do czasów dzisiejszych znajduje się na kwaterze. W czasach wojennych i powojennych kwatera niszczała, rozkradane były tabliczki imienne, kradziono krzyże z żołnierskich grobów. Pierwszego remontu cmentarz doczekał się w 1991 roku. Renowacja ta była przeprowadzona przez miejscową ludność, która całymi rodzinami brała udział w pracach porządkowych. Polacy mieszkający wtedy na Białorusi odnowili wtedy 230 grobów żołnierzy i 20 grobów policjantów poległych w czasie służby (z rąk radzieckich dywersantów, którzy przechodzili przez granicę często przebrani w polskie mundury).  Kolejna gruntowna renowacja odbyła się w 2015 roku. Została ona przeprowadzona dzięki wsparciu Wydziału Konsularnego Ambasady RP w Mińsku i zaangażowaniu członków ZPB.

Żołnierze WP polegli pod Wilejką

 Wg. Listy Strat Wojska Polskiego

 

 

Banach Piotr	szer.	3 p.p.leg.	3 V 1919
Buśko Stanisław	st.szer.	67 p.p.	10 VII 1920
Chlebosz Mikołaj	kan.	3 p.a.p.	19 II 1920
Cichy Stanisław	szer.	67 p.p.	9 III 1920
Cieliński Antoni	szer.	30 p.p.	3 III 1920
Coller Hugon	szer.	30 p.p.	25 VII 1920
Cybiński Bolesław	szer.	67 p.p.	10 VII 1920
Czajkowski Antoni	strz.	46 p.strz.	19 IX 1919
Danilenko Eljasz	kan.	1 d.a.k.	III 1919
Dąbrowicz Czesław	szer.	68 p.p.	1920
Domagalski Józef	szer.	21 p.p.	3 IX 1919
Domżal Jan	szer.	30 p.p.	31 XII 1919
Dutkiewicz Stefan	szer.	30 p.p.	13 II 1920
Dziocha Jan	szer.	3 p.p.leg.	3 V 1919
Górecki Franciszek	kpr.	69 p.p.	29 V 1920
Grochowski Walenty	szer.	67 p.p.	10 VII 1920
Jamrożek Wojciech	szer.	3 p.p.leg.	3 V 1919
Janicki Marian	szer.	zakł.8 dyw.piech.	14 XII 1919
Janowski Stanisław	szer.	67 p.p.	11 VII 1920
Jany Jan	szer.	69 p.p.	5 VII 1920
Jaruga Michał	szer.	4 p.p.leg.	3 IX 1919
Jarych Józef	szer.	69 p.p.	5 VII 1920
Jasiński Jan	szer.	33 p.p.	25 XII 1919
Kalinowski Stanisław	szer.	4 p.p.leg.	28 VII 1919
Kaszubski Antoni	szer.	5 p.p.leg.	9 V 1919
Klamra Józef	szer.	1 p.p.leg.	1 V 1919
Klawiński Leon	szer.	67 p.p.	10 VII 1920
Kokoszko Józef	—–	5 p.p.leg.	12 VII 1919
Kozakiewicz Franciszek	szer.	5 p.p.leg.	1 VII 1919
Kucharski Wacław	szer.	30 p.p.	27 II 1920
Lembowicz Kazimierz	plut.	D.O.E.	9 XII 1919
Lewandowski Jan	szer.	67 p.p.	10 VII 1920
Malinowski Józef	szer.	1 p.p.leg.	1 V 1919
Miszczak Władysław	szer.	67 p.p.	9 VII 1920
Ostrowski Franciszek	szer.	1 p.p.leg.	5 VII 1919
Pudrowski Aleksander	strz.	grodzieński p.strz.	7 III 1920
Rękiewicz Bronisław	szer.	5 p.p.leg.	3 VII 1919
Roczeń Józef	kpr.	24 p.p.	13 X 1920
Romanowski Tadeusz	szer.	8 p.p.leg.	9 VI 1920
Rumkiewicz Bronisław	szer.	5 p.p.leg.	4 VII 1919
Ryfa Teodor	szer.	67 p.p.	10 VII 1920
Rzeszotarski Jan	st.szer.	3 p.p.leg.	3 V 1919
Sadłowski Feliks	szer.	5 p.p.leg.	2 VII 1919
Sarzyński Michał	strz.	wileński p.strz.	17 I 1920
Skowron Józef	szer.	3 p.p.leg.	3 V 1919
Staszczyk Walenty	szer.	29 p.p.	3 III 1920
Styliński Karol	kpr.	5 p.p.leg.	1 VII 1920
Sulikowski Ignacy	kpr.	5 p.p.leg.	23 VII 1919
Sylowski Michał	szer.	zakł.8 dyw.piech.	19 XII 1919
Ślachciak Michał	szer.	67 p.p.	10 VII 1920
Ślepski Aleksander	szer.	5 p.p.leg.	8 VII 1919
Talara Adam	szer.	30 p.p.	16 I 1920
Tepel Franciszek	szer.	69 p.p.	5 VII 1920
Wayss Wiktor	st.szer.	3 p.p.leg.	3 V 1919
Wermus —–	szer.	kowień.p.strz.	10 VII 1920
Wieczorek Stanisław	szer.	5 p.p.leg.	3 VII 1919
Wierzbicki Jan	szer.	5 p.p.leg.	4 VII 1919
Więckiewicz Edmund	szer.	5 p.p.leg.	2 VII 1919
Wiśniewski Szczepan	kpr.	67 p.p.	10 IV 1920
Wójcik Jan I	szer.	5 p.p.leg.	9 V 1919
Wyrwa Józef	kpr.	67 p.p.	27 V 1920
Wyżykowski Bronisław	st.szer.	67 p.p.	10 VII 1920
Zagraba Bolesław	szer.	zakł.8 dyw.piech.	23 XII 1919
Zduszek Ignacy	szer.	1 p.p.leg.	1 V 1919

 

Żródła:

• http://www.minsk.msz.gov.pl
• http://kresy24.pl
• http://www.rowery.olsztyn.pl