„W odysei Polaków opuszczających Związek Sowiecki Krasnowodzk odegrał szczególną rolę – dla wielu z nich położona tutaj Ewakuacyjna Stacja Zbiorcza stanowiła ostatni przystanek na niegościnnej, sowieckiej ziemi. Pierwszy transport odpłynął stąd do irańskiego Pehlewi 24 marca 1942 r.
Artur Gruber, jeden z polskich żołnierzy, wspominał : „Na pokładzie sowieckiego tankowca opuszczaliśmy bez żalu kraj niespełnionych nadziei i bardzo smutnych, szarych ludzi. Pozostawiliśmy po sobie cmentarz. Epidemie tyfusu plamistego i brzusznego oraz krwawej dyzenterii zbierały obfite żniwo wśród wycieńczonych Polaków. Niektórzy twierdzą, że spoczywa ich tam więcej niż pod górą Monte Cassino. Drugiego dnia wieczorem ujrzeliśmy brzegi Iranu. Port Pehlewi był skąpo oświetlony światłem elektrycznym. Po zejściu na ląd, słysząc polską mowę uwijających się sanitariuszy przyjmujących chorych z naszego transportu, poczułem się jak w Polsce, wśród swoich, bezpiecznie”.
Pozostał po ewakuowanych polski cmentarz, gdzie pochowano 81 polskich żołnierzy i junaków. Nie zachował się do dnia dzisiejszego.
Ewakuacja nie zakończyła jednak tragicznych związków Polski z Krasnowodzkiem. Znajdował się tu obóz nr 516, gdzie w następnych latach osadzano w nim osoby różnej narodowości, z przewagą Niemców i Polaków, wśród których byli m.in. Górnoślązacy, żołnierze AK i NSZ, łączniczki i sanitariuszki AK. Znaczną liczbę osadzonych stanowiły kobiety. Niezwykle wysoka śmiertelność (60 proc.) wynikała z trudnych warunków klimatycznych i bytowych (brak słodkiej wody do picia, głodowe racje żywnościowe, zła higiena), harówki w kamieniołomach na pustyni, przy pracach remontowo-budowlanych i transportowych.”
źródło: https://szlakinadziei.ipn.gov.pl/sn/wystawy/miejsca/99847,Turkmenbaszy.html
źródło zdjęcia: https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Krasnovodsk,_general_view_of_the_town.jpg
