Miasteczko Kozielsk w Rosji, w obwodzie kałuskim, położone jest około 250 km na południowy wschód od Smoleńska. To dawna posiadłość polskich rodów Ogińskich i Puzynów. Spośród trzech obozów specjalnych NKWD, w których od jesieni 1939 r. do wiosny 1940 r. przebywali polscy oficerowie, najbardziej znany jest obóz w Kozielsku. Na terenie XVIII wiecznego monasteru – Pustelni Optyńskiej funkcjonował w latach 1939-1940 obóz sowiecki dla Polaków. Jeńcami obozu kozielskiego byli oficerowie (również podchorążowie) służby stałej i rezerwy wojska Polskiego. Trafili oni do niewoli po zajęciu wschodnich obszarów Polski przez Związek Radziecki 17 września 1939 roku. W obozie w Kozielsku więziono 4594 osoby. Wśród nich znajdowali się kontradmirał Ksawery Czernicki, czterech generałów: Bronisław Bohatyrewicz, Henryk Minkiewicz, Mieczysław Smorawiński, Jerzy Wołkowicki (jeden z dwóch ocalałych generałów), ok. 100 pułkowników i podpułkowników, ok. 300 majorów i ok. 1000 kapitanów i rotmistrzów. Mniej więcej połowę jeńców stanowili oficerowie rezerwy, wśród których było m.in. 21 profesorów, docentów i wykładowców szkół wyższych, ponad 300 lekarzy, kilkuset prawników, kilkuset inżynierów, kilkuset nauczycieli i wielu literatów, dziennikarzy i publicystów. Była tu też przetrzymywana jedyna w WP kobieta ppor. pilot Janina Lewandowska (zamordowana przez Sowietów w dniu swoich 32 urodzin).
3 kwietnia 1940 roku rozpoczeła się likwidacja obozu w Kozielsku, Tego dnia na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 roku zabrano do transportu pierszą grupę liczącą około 300 jeńców. Zostali oni przewiezieni do Katynia i tam roztrzelani przez funkcjonariuszy NKWD przybyłych z Moskwy. Ten sam los spotkał polskich jeńców przetrzymywanych w obozach NKWD w Starobielsku i Ostaszkowie. Kwietniowe wydarzenia stanowiły początek masowych egzekucji polskich jeńców wojennych przeprowadzonych przez NKWD.
Zamordowani jPolacy są pochowani na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu.
Źródła:
- http://www.polskieradio.pl/
- pl.wikipedia.org
- www.katolickie.media.pl
- http://www.1939.pl