Odelsk

Odelsk to wieś leżąca na Białorusi, w obwodzie grodzieńskim, kilkaset metrów od granicy z Polską, około 30 km na południe od Grodna. Miasto zostało założone przez królową Bonę. Po III Rozbiorze Polski miasto trafiło do do departamentu białostockiego, później natomiast pod berło Imperium Rosyjskiego. Po zakończeniu I Wojny Światowej Odelsk pod względem administracyjnym leżał w nowo utworzonym powiecie sokólskim. 13 czerwca 1934 roku Odelsk utracił prawa miejskie. Za II RP istniała gmina Odelsk z siedzibą w Babikach, do której w 1934 roku przyłączono Odelsk. Po zakończeniu II Wojny Światowej i wyznaczeniu nowych granic wieś zamieszkała w większości przez Polaków znalazła się poza granicami Polski. Mieszkańcy oczekiwali i podejmowali starania o włączenie Odelska do Polski, gdzie pozostawała większa część ich parafii i większość ich ziem uprawnych. Dyrektora miejscowej szkoły Ignacego Mazura, który inicjował zbieranie podpisów o przyłączenie do Polski Sowieci zesłali na 10 lat, a wielu mieszkańców, w tym jednorazowo grupa 200 osobowa uciekało przez nową granicę przed łagrami

WOJNA POLSKO-BOLSZEWICKA W 1920 ROKU

Na cmentarzu parafialnym w Odelsku znajduje się symboliczny grób nieznanego Żołnierza Wojska Polskiego. Miejsce to znajduje się tuż koło symbolicznego granitowego pomnika postawionego tutaj w 1919 roku. Na pomniku znajduje się inskrypcja:

PANIE ZACHOWAJ NAS

OD WSZELKIEGO ZŁEGO

PRZECHODNIU POMÓDL SIĘ

ZA DUSZE ZMARŁE

OFIARA P.BOROWSKIEGO 1919 R.

Na niskiej podmurówce umiejscowiona jest skośna tablica z granitu z symbolem orła i napisem:

BÓG HONOR OJCZYZNA

GRÓB NIEZNANEGO

ŻOŁNIERZA

Grób nieznanego żołnierza Wojska Polskiego przeszedł w 2014 roku renowacje. Umieszczona została tabliczka z białego marmuru z napisem:

Grób Nieznanego Żołnierza

A na tylnej części pomnika nad mogiłą umieszczono symbol orła i napis:

NIEZNANY ŻOŁNIERZ

WOJSKA POLSKIEGO

POLEGL ZA OJCZYZNĘ

W 1920 ROKU

CZEŚĆ JEGO PAMIĘCI

23 września 1920 roku 21. Dywizja Górska gen. Andrzeja Galicy przeprowadziła natarcie na znajdujące się w Odelsku siły 14. brygady 5. dywizji bolszewickiej. Odelsk został zdobyty przez Polaków po zaciętych walkach przed południem 23 września 1920 roku. Nieznana jest liczna poległych podczas walka o Odelsk żołnierzy Wojska Polskiego.

Symbolicznym miejscem pamięci opiekuje się zamieszkała w Odelsku ludność polska.

 II WOJNA ŚWIATOWA – SYMBOLICZNE UPAMIĘTNIENIE OFIAR TERRORU

W kościele pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny znajduje się symboliczne upamiętnienie. Po prawej stronie od wejścia na filarze umieszczona jest metalowa tablica pamiątkowa z napisem:

OFIAROM DWÓCH TOTALITARYZMÓW

MIESZKANCOM WSI ŁUŻKI, PARAFII ODELSK

– ROZSTRZELANI W LIPCU 1944

PRZEZ WERMACHT NIEMIECKI

ŚW. PAMIĘCI:

– JÓZEF BIEĆ

– BRONISŁAW DAMSZEL

– BRONISŁAW DZIWNEL

– FRANCISZEK GRYGIEŃCZA

– STANISŁAW SOŁKIEWICZ

– LUDWIK SZOKA

– JAN CZUPICA

– ARESZTOWANI PRZEZ SOWIECKIE NKWD

W LATACH 1944- 1945

I ZAMĘCZENI W ŁAGRACH SYBERII

ŚW. PAMIĘCI:

– WŁADYSLAW KACYNEL

– ADOLF SMOLUK

– WIKTOR ŻUK

ICH WINĄ BYŁO TO, ŻE BYLI POLAKAMI

A PRETEKSTEM ARMIA KRAJOWA

CZEŚĆ ICH PAMIĘCI

I WIECZNY POKÓJ DUSZOM!!!

Mieszkaniec Odelska – Antoni Piasecki wspomina:

Niemcy w Plantach niedaleko Odelska w młynie wietrznym (wiatraku) znaleźli automat. Po czym we wsi Łużki wystawili w szeregu wszystkich mężczyzn zamieszkałych we wsi i każdego dziesiątego rozstrzelali. Przez dłuższy czas działała tu komórka konspiracyjna AK. Dowodził nią Józef Awieruszko. Po odejściu Niemców również przez dłuższy czas miejscowa ludność stawiała opór władzy sowieckiej.

Tablica została umieszczona w kościele starniami rodziny jednego z zamordowanych.

Źródła:
http://www.grodno.msz.gov.pl
https://pl.wikipedia.org
https://www.flickr.com