„Brzeg jest specyficznym miastem. Jego charakter tworzy nie tylko architektura, nacechowana wybitnymi i wyróżniającymi się na tle innych miast realizacjami sięgającymi czasów średniowiecznych, ale przede wszystkim ludzie. To mieszkańcy miasta tworzyli jego materialne i niematerialne dziedzictwo. Ów genius loci kształtowany przez stulecia i przez dziesiątki pokoleń mieszkańców miasta, wyróżnia Brzeg na tle wielu miejscowości na mapie Polski. Punktem zwrotnym najnowszych dziejów Brzegu był rok 1945 i zmiana granic Rzeczpospolitej. Najnowsze dzieje nadodrzańskiego grodu kształtują pokolenia wywodzące się w dużej mierze z grona przesiedleńców, wywiezionych na Śląsk z terenów kresów południowo wschodnich Drugiej Rzeczpospolitej. Pamięć o przodkach sprawiła, że to właśnie Brzeg został wybrany na miejsce utworzenia Muzeum Dziedzictwa i Kultury Kresów. Na siedzibę muzeum wybrano nieprzypadkowo nietuzinkowy obiekt – dawną książęcą szkołę. Nowożytną kuźnicę wiedzy i umiejętności. Miejsce spotkania Muz, kształtowania charakteru i ugruntowania zasad uniwersalnych. Miejscem, które z czasem stało się wielokulturowym, wieloetnicznym i wielowyznaniowym ośrodkiem nauczania młodzieży.
U podstaw utworzenia Muzeum Dziedzictwa i Kultury Kresów leżało zaangażowanie brzeskich muzealników w uruchomienie 11 listopada 2019 r. wystawy stałej, zatytułowanej Kresy. Ocalone wspomnienia. Ekspozycja powstała na podstawie zbiorów gromadzonych przez Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu od 2018 r. w ramach Archiwum Kresowego. Powstanie wystawy, będące inicjatywą dyrektora Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu Dariusza Byczkowskiego, wynikało z troski o historyczne dziedzictwo kresowe, dążenie do ochrony pamięci historycznej. Ocalenia schedy mieszkańców Kresów II Rzeczypospolitej, którzy po zakończeniu działań wojennych przybyli na Śląsk. Ekspozycja opisuje Kresy poprzez pryzmat rodzinnych pamiątek, dokumentów przekazanych przez Osoby przybyłe głównie z województw: lwowskiego, stanisławowskiego, tarnopolskiego i wołyńskiego. Ten zaczyn, który przywrócił pamięci zbiorowej czasami wręcz celowo zacierany obraz kresowej przeszłości dawnych mieszkańców Brzegu i okolic sprawił, że to właśnie Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu powierzona została misja utworzenia placówki poświęconej Kresom i Kresowianom. Działania brzeskich muzealników zbiegły się ze staraniami Gminy Brzeg, która szukała sposobu na zagospodarowanie należącego do niej dawnego gimnazjum piastowskiego a jedną z propozycji gminy było utworzenie w budynku książęcej szkoły muzeum sprofilowanego na tematyce kresowej.”
źródło: https://zamek.brzeg.pl/muzeum-dziedzictwa-i-kultury-kresow