Lewacze

Zgodnie z przekazami ustnymi założycielami wsi Lewacze była rodzina Rudnickich. Wieś powstała w XVIII wieku i do 1939 roku była samodzielnym sołectwem. Cmentarz w Lewaczach powstał prawdopobnie w 1927 roku. W tym samym roku wybudowano również kościół pod wezwaniem  NMP Królowej Polski.

W czasie okupacji niemieckiej, Lewacze były ośrodkiem rozmieszczenia i działalności oddziałów partyzantki radzieckiej. W okolicznych lasach ukrywało się też wiele osób narodowości żydowskiej, którym udało się uniknąć śmierci w gettach. Z tego powodu w czerwcu 1943 r. wieś ta podlegała pacyfikacji przez siły niemieckie w ramach szerokiego planu likwidacji okolicznych polskich osiedli jako bazy dla ruchu partyzanckiego. Uprzedzona ludność zdołała się ukryć w pobliskich lasach i oddział niemiecki zastał Lewacze opuszczone. W odwecie spalono wiele zagród na obrzeżach wsi. Ocaleli mieszkańcy żyli w bardzo trudnych warunkach w tym rejonie wraz z uciekinierami z innych okolicznych spalonych osiedli polskich, przeważnie w ziemiankach, do lata 1945 r. Później zostali przesiedleni na Zachodnie Ziemie Polski (przeważnie na Dolny Śląsk). Kościół w Lewaczach został zniszczony po 1945 roku, a na terenie wsi po wojnie powstał ,,sowchoz” Lewacze.

Jeszcze niedawno miejsce w którym niegdyś były Lewacze można  było poznać po bardzo zaniedbanym cmentarzu oraz po mocno uszkodzonym postumencie – pozostałość pomnika marszałka Piłsudzkiego. Aktualnie opiekę nad polskim cmentarzem sprawuje Towarzystwo Miłośników Kultury Kresowej. W maju 2013 roku na grobie partyzanta Franciszka Szafrana, który zginął 4 września 1943 roku w bitwie pod Willją. została położona kamienna płyta. Również w 2013 roku dzięki staraniom TMKK na cmentarzu w Lewaczach stanął Pomnik Pamięci.

Cmentarz w Lewaczach 2012 r.