Indura

Indura to wieś na Białorusi w rejonie grodzieńskim obwodu grodzieńskiego leżąca 25 km na południe od Grodna. W czasach II Rzeczypospolitej Indura była siedzibą gminy wiejskiej. Wcześniej było to miasteczko w powiecie grodzieńskim.

Powstanie styczniowe

W środkowej części cmentarza parafialnego, przy głównej alei znajduje się podmurowana płyta nagrobna. Na niej nakładany krzyż, po lewej stronie widoczny jest wyrzeźbiony wieniec z kokardą, a pod nim tablica z napisem:

ALEKSANDER

KOZŁOWSKI

ŻYŁ LAT 42

ZM.8 LUTEGO 1882 R.

POKÓJ JEGO DUSZY

Część Polaków, która nie brała czynnego udziału w Powstaniu Styczniowym pomagała powstańcą dostarczając im pieniądze i jedzenie. W październiku 1863 roku była prowadzona sprawa przeciwko Aleksandrowi Kozłowskiemu – właścicielowi majątku Indura, oraz dwóm właścicielom okolicznych majątków, których oskarżono o organizowanie zbiórek pieniędzy i przekazywanie ich do Warszawy oraz utrzymywanie kontaktów z powstańcami. Prowadząca śledztwo policja nie znalazła wystarczających dowodów, aby ukarać oskarżonych. Zostali oni oddani jednynie pod nadzór policji za poręczeniem osób zaufanych. Zostało również ograniczone ich prawo do udzielania się w życiu politycznym.

Renowacja mogiły została przeprowadzona w latach 90-tych ubiegłego stulecia przez Stanisława Porzeckiego. Grób znajduje się pod opieką Oddziału Polaków w Indurze i miejscowej ludności polskiej.

Wojna polsko-bolszewicka 1920 rok

Indura znajdowała się przez 2 miesiące pod okupacją bolszewicką. Została wyzwolona z tej okupacji 24 września 1920 roku po zaciekłych walkach oddziałów 2. brygady 21 Dywizji Górskiej gen. Andrzeja Galicy z bolszewikami. W walkach zginęło około 200 żołnierzy. Na cmentarzu parafialnym znajduje się zbiorowa mogiła ośmiu żołnierzy Wojska Polskiego z 1920 roku. Nagrobek z głazu narzutowego został umieszczony na podmurowaniu wykonanym ze sztucznego kamienia. W przedniej części wysztlifowana jest tablica z inksrypcją:

Ś.P.

WŁADYSŁAW

KOWALEWSKI

P.POR. 28P. STRZ. KANIOWSKICH

POLEGŁY W BOJU POD INDURĄ

W DN. 23.VII 1920 R. W CZASIE

INWAZJI BOLSZEWICKIEJ

POCHOWANY TUTAJ Z 7 TOW. BRONI

DROGIEMU MĘŻOWI PAMIĄTKĘ TĘ

POŚWIĘCA ŻONA

Obecnie mogiłą opiekuje się Oddział Związku Polaków w Indurze oraz miejscowa ludność Polska.  W 2013 roku na nagrobku w miejscu złamanego krzyża stanął nowy.

Upamiętnienie ofiar terroru komunistycznego w okresie II Wojny Światowej

Zanim Armia Czerwona weszła na ziemie Grodzieńszczyzny po ataku na Polskę 17 września 1939 roku, tereny te zostały spacyfikowane przez sowieckie oddziały dywersyjne. Atakowały one urzędy państwowe, posterunki policji, mniejsze oddziały wojska, majątki ziemskie, czasem nawet małe miasteczka. W skład sowieckich oddziałów dywersyjnych wchodzili głównie pospolici przestępcy, którzy większą uwagę zwracali na możliwość wzbogacania się niż na hasła ideologiczne. Na czele struktur komunistyczno-dywersyjnych na terenie Indury stanął Siergiej Prytycki. Na terenie Grodzieńszczyzny pozostały po nim liczne mogiły ofiar ludobójstwa. Mordował zarówno urzędników państwowych, nauczycieli, osadników, duchownych jak i oficerów Wojska Polskiego. Żołnierze Polscy zostali zamordowani przez sowietów nieopodal wsi Jaśkliewicze, koło Indury. Na cmentarzu parafialnym znajduje się ich zbiorowa mogiła. Na szerokim betonowym podmurowaniu umieszczona jest granitowa płyta, na której widnieje napis:

ŚWIĘTEJ PAMIĘCI

SZEŚCIU OFICERÓW

I ŻOŁNIERZY

WOJSKA POLSKIEGO

ZAMORDOWANYCH

W INDURZE

PRZEZ

BOLSZEWIKÓW

W 1939 r.

A.D. 2001 r. RODACY

Nad tablicą został postawiony krzyż Straży Mogił Polskich z Wrocławia.

Na cmentarzu parafialnym w Indurze znajduje się grób zamordowanego po powrocie z kampanii wrześniowej Tadeusza Ursyna – właściciela majątku Mandzin, podoficera rezerwy. Morderstwa dokonała skomunizowana banda pod przewodnictwem Żumiewicza. Syn zamordowanego tak wspomina tamte wydarzenia:

W sierpniu 1939 r. mój ojciec został powołany do wojska, jako podoficer rezerwy. Uczestniczył w kompanii wrześniowej. Po powrocie do domu został 26 września podstępnie aresztowany i bestialsko zamordowany przez miejscowych komunistów. Pomordowano wówczas wielu niewinnych ludzi. Musiałem wraz z matką i siostrą opuścić dom rodzinny.

Symboliczny grób składa się z płyty z czarnego granitu usytuowanej na podmurowaniu ze sztucznego kamienia. Na płycie znajduje się napis:

TADEUSZ

URSYN

NIEMCEWICZ

URODZ. 15.03.1901

W KNIAZIEWICZACH

ZAMORDOWANY

26.09.1939 R.

R.I.P.

SYN WITOLD

Miejscem opiekują się członkowie Oddziału Związku Polaków na Białorusi oraz miejscowi Polacy.

Źródła:
http://www.rowery.olsztyn.pl
http://www.grodno.msz.gov.pl
http://kresy24.pl