Hermanowicze

Hermanowicze to dawne miasteczko, obecnie wieś leżące na Białorusi w obwodzie witebskim. W centrum miejscowości, przy kościele znajduje  się zbiorowa mogiła żołnierzy Wojska Polskiego poległych w trakcie walk w 1920 roku. Jest to nieduża kwatera, na której pogrzebano pięciu żołnierzy 30 p.strz. kaniowskich i jednego z 23 pp. Przez wiele lat kwatera ta była zniszczona, betonowe krzyże połamane, a dane na tabliczkach poległych żołnierzy z biegiem czasu stawały się coraz mniej czytelne. Niedawno kwatera została wyremontowana, ale dane na tabliczkach zawierają błędy w nazwiskach i datach śmierci żołnierzy.

6 czerwca 1920 r., wieczorem 30 pułk strzelców kaniowskich rozpoczął natarcie na Hermanowicze –  po ciężkich walkach zdobył on miejscowość 7 czerwca 1920:

„Upalny czerwcowy dzień zbliżał się ku końcowi, gdy padły pierwsze rozkazy, poczym II batalion ruszył na Bojarszczyznę brzegiem lasu na Rzeczki. Nieprzyjaciel zachowywał się biernie, oczekując spotkania na umocnionych pozycjach w okolicach Otok i Podolszczyzny. Okopy rosyjskie, ledwie widoczne w gęstym podszyciu leśnym, nikły już w szarzejącym zmroku, gdy poczęły się wysuwać pierwsze oddziały III batalionu. W tej chwili tak niewinnie wyglądająca dotąd linia umocnień nieprzyjacielskich rozgorzała zabójczym ogniem karabinów. Rozsypani żołnierze padli natychmiast, zajmując najbliższe stanowiska obronne. Walka rozpoczęła się. Batalion parł naprzód, obejmując coraz ciaśniejszym pierścieniem swej tyraliery ziejące nieustannym ogniem pozycje rosyjskie. Nieprzyjaciel jednak nie ustępował. Strzelanina trwała całą noc bez widocznego wyniku dla którejkolwiek ze stron walczących. Świt zastał obie strony na stanowiskach. Dopiero po wprowadzeniu do walki oddziałów 21-go pułku udało się wyprzeć przeciwnika z okopów i zmusić do ucieczki.

Znacznie lepiej powiodło się natarcie II batalionu. Oddziały sowieckie, zdemoralizowane bezskutecznym oporem, po spaleniu dużego mostu na Dzisieńce cofnęły się, pozostawiając miasteczko Hermanowicze w rękach zwycięzców”.

Druga kwatera wojenna położona jest na cmentarzu katolickim między Hermanowiczami a Ciereszkami. Kwatera znajduje się we wschodniej części cmentarza. Składa się z 53 mogił z betonowymi obramowaniami rozmieszczonych w rzędach. Na cmentarzu pogrzebano żołnierzy z 23 pp, 30 p.strz. kaniowskich, 6 pp leg. i 8 pap poległych w czerwcu i lipcu 1920 r. W 2015 r. kwatera została wyremontowana przez wolontariuszy z grupy „Polacy na Kresach Wschodnich”.

„Dnia 13 czerwca 1920 r. 23 pułk piechoty od dwóch dni zajmuje stanowiska okrakiem na rzece Dzisnie, wzdłuż miejscowości Łatoszki, Krupiniszoze, Jamno, Lipacin do jeziora Jelnia. Wszystkie bataliony pułku stoją w pierwszej linii, wydzieliwszy po jednej kompanii do odwodów. Odwodem całego pułku są dwa bataliony 30-go pułku strzelców kaniowskich.

Od dwóch dni nieprzyjaciel silnie ostrzeliwuje ogniem artylerii stanowiska 23 pułku piechoty, by dnia 13 czerwca, podciągnąwszy świeże oddziały przejść do natarcia; główne jego natarcie idzie północnym brzegiem Dzisny. Jedna z kompanii III batalionu cofa się. Powstałą luką nieprzyjaciel wdziera się na tyły. Kompanie I batalionu i reszta kompanii III batalionu odpierają tymczasem natarcie od frontu, gdy wtem niespodziewanie spostrzegają na swoich tyłach oddziały nieprzyjacielskie. Przemęczeni żołnierze chwieją się i rozpoczynają opuszczać swe stanowiska. Pozostają jedynie grupki przy oficerach i podoficerach, stawiające rozpaczliwy opór.

Otoczony przez Rosjan dowódca 1-ej kompanii, ppor. Stanisław Łabiński, wystrzeliwszy wszystkie naboje, ostatnim pozbawił się życia, by nie dostać się do niewoli. W podobnym położeniu broni się z pogardą śmierci ppor. Longin Gładyszewski, aż pada przekłuty bagnetami.

Równie dzielnie zachowuje się szeregowiec Franciszek Daćko, który nie tylko, że sam nie opuszcza swego stanowiska, ale jeszcze zawraca cofających się kolegów.

Groźną sytuację ratuje dowódca III batalionu 23-go pułku piechoty ppor. Tadeusz Niezabitowski. Na czele kompanii odwodowej rzuca się on na nieprzyjaciela, odbiera utracone stanowiska i zamyka odwrót oddziałom rosyjskim, które przeniknęły na tyły pułku. Walka kończy się porażką nieprzyjaciela. Bój pod Jamnem i Szendzinem należy do najkrwawszych, jakie pułk do tej pory stoczył: 17 żołnierzy okupiło to zwycięstwo śmiercią, kilkudziesięciu ranami.

(…) W czasie swego kilkudniowego pobytu w 10-ej dywizji piechoty 23-ci pułk piechoty stracił 20 oficerów, 300 szeregowych – zdobył 30 karabinów maszynowych i kilkuset jeńców”.

Żołnierze WP polegli pod Hermanowiczami

 Wg. Listy Strat Wojska Polskiego

 

Bernaciak Wojciech	szer.	30 p.p.	pl. 8 VI 1920
Białek Bolesław	—–	30 p.p.	pl. 6 V 1919
Borowicz Jan	szer.	30 p.p.	pl. 7 VI 1920
Czerwczak Antoni	szer.	30 p.p.	pl. 5 VI 1920
Dałek Stanisław	sap.	10 baon	24 VI 1920
Dubaj Franciszek	szer.	23 p.p.	pl. 12 VI 1920
Forduński Antoni	szer.	21 p.p.	pl. 7 VI 1920
Frydl Adam	sap.	10 baon	24 VI 1920
Gmerek Aleksander	—–	30 p.p.	pl. 9 VI 1920
Grzegorczyk Józef	—–	30 p.p.	pl. 7 VI 1920
Kmieciak Władysław	—–	30 p.p.	+ — 7 VI 1920
Koperski Jan	—–	30 p.p.	pl. 8 VI 1920
Kowalski Jan	szer.	23 p.p.	pl. 14 VI 1920
Krawczyk Władysław	szer.	23 p.p.	pl. 14 VI 1920
Lizut Czesław	st.szer.	21 p.p.	pl. 8 VII 1920
Miśkiewicz Ludwik	kpr.	21 p.p.	pl. 6 VI 1920
Nabiałek Stanisław	szer.	23 p.p.	pl. 12 VI 1920
Orzeszek Jan	—–	30 p.p.	pl. 7 VII 1920
Pajdosz Kazimierz	szer.	23 p.p.	pl. 12 VI 1920
Perdas Józef	—–	30 p.p.	pl. 3 VIII 1920
Pryczas Feliks	sierż.	30 p.p.	pl. 5 VI 1920
Radomski Józef	st.szer.	6 p.p.leg.	pl. 29 X 1919
Rakitowski Józef	—–	dyw.piech.	pl. 18 VI 1920
Rokitowski Jan	plut.	żand.pol.	18 VI 1920
Rzadkowski —–	—–	—–	pl. VI 1920
Rządkowolski —–	szer.	30 p.p.	pl. VI 1920
Śmieszny Jan	—–	30 p.p.	pl. 7 VI 1920
Świderski Stefan	—–	30 p.p.	pl. 6 VI 1920
Traczyński Władysław	—–	30 p.p.	pl. 6 VI 1920
Triede Dam	sap.	1 baon	pl. 24 VI 1920
Walburg Stefan	—–	30 p.p.	pl. 7 VI 1920
Wawrzyńczuk Józef	st.szer.	21 p.p.	pl. 7 VI 1920
Wierzejski Mieczysław	por.	21 p.p.	pl. 8 VI 1920
Zakolski Wacław	bomb.	8 p.a.p.	13 VI 1920

• Źródła:
  http://www.minsk.msz.gov.pl
  http://wikimapia.org
  http://www.rowery.olsztyn.pl